ACC (anterior cingulate korteks)’nin beyinde herhangi bir hareketin pozitif ya da negatif sonuçlarını inceleyen bir bölge olduğu; Striatum’un da herhangi bir ödül ya da ceza durumunun öznel değerlendirmelerinin yapılmış olduğu bölge, önceki araştırmalarda ortaya konulmuştu. Her iki bölge de interaktif bir biçimde kişinin davranışsal motivasyonlarını ve karar verme mekanizmalarını etkilediği de bilinmekte.

Deneyde fMRI(fonksiyonel manyetik rezonans) görüntüleme cihazı kullanan araştırmacılar, 19 katılımcıdan oluşan bir gruba bir tişört ve kupa bardak üzerine baskı yapabilecekleri çeşitli resimler sundu. Baskı yapmak için aralarında seçim yapabilecekleri resim sayısı arttıkça, aynı beyin bölgelerindeki aktivasyonun da arttığı gözlemlendi.

 Ancak aralarında seçim yapılabilecek resim sayısı 12’nin üzerine çıktığında, bu beyin bölgelerindeki aktivasyonun giderek azaldığı gözlemlendi.

Bilim insanlarına göre bu durum bir iş yaparken beynin farklı bölgeleri arasındaki bir çeşit ‘pazarlık’ durumundan kaynaklanıyor. Deneyde elde edilen bu sonucun ACC ve Striatum bölgeleri arasındaki etkileşimin sonucunda elde edilmesi amaçlanan ödülün (baskı yapmak için olabilecek en güzel resmi seçmek) en optimal çaba ile elde edilmesi amacından kaynaklandığı düşünülüyor.

6 seçenek arasında en iyisini bulmaya harcanan çaba ile 12 seçenek arasında harcanacak olan çabanın elde edilecek ödüle ve diğer seçeneklerin kaybedilmesine değer bulunmadığında beynin sarf ettiği eforda düşüşler gözlenmesinin normal olduğu düşünülüyor.

Bu deneyin sonuçlarına bağlı olarak gelecekte araştırılması planlanan konular arasında beynin zihinsel çabayı nasıl ve ne kadar ölçebildiği bulunmakta. Karar vermeden önce seçenekleri ve sonuçlarını sentezleyerek analiz etme, belirli bir yükten sonra bu süreçlere ayrılan çabayı azaltma gibi mekanizmaların iç dinamikleri araştırılabilecek diğer konular arasında.

Seçim yaparken seçenek sayısı dışında pek çok faktör (karar verenin karakteri, motivasyonu, içinde bulunulan duygu durumu, elde edilecek ödül ve bu ödüle verilen sübjektif değer vb.) Olduğunu unutmamak gerekli. Bu deney sonucunda maksimum aktivasyon sınırı olarak bulunan 12 sayısı teorik ya da önsel beklentilerden ziyade post hoc gözlemlerle ortaya çıkmakta; yani mutlak bir eşik katsayısı olarak düşünülmemeli.

Deneyden çıkarılabilecek asıl mesajın “beyin gücümüzü (en azından karar verme yetimizi) en etkili biçimde kullanabilmemiz için seçenekleri sınırlı tutmamız gerekliliği” olduğu düşünülebilir.

Referanslar: