“Görünüşe nazaran hücrelerinizde, kendisini kopyalayabilen ve etrafta gezinebilen genler bulunuyor. Bu demek oluyor ki DNA’nız bazı bakımlardan değişebiliyor.”

Bu vaziyet, beyin hücreleri büyüdükçe ve bölündükçe meydana geliyor. Bilim insanları bunu da iyi biliyorlar. On yıldan fazla bir süre önce meydana getirilen deneylerde, uzun şekilde serpilmiş çekirdek unsurları (LINE’lar) adında olan diziler; farelerden alınan ve bölünmekte olan hipokampüs hücrelerinde yer değiştirirken görülmüşlerdi. Son yıllarda, DNA’mıza dıştan gelen ‘epigenetik’ değişimlerin ne şekilde çevresel koşulların sonucu olabileceğini anlamaya yönelik efsunk bir ilgi vardı.

Hatta bunlardan bazılarının, otizm tayf bozukluğu şeklinde nörolojik bozuklukların gelişimine katkıda bulunmuş olduğu düşünülmüştü ancak çevrenin transpozonlar üzerindeki etkisi çok irdelenmemişti. Bunun nedeni muhtemelen, miras almış olduğumız genlerin kendi kodlarını o denli kolay değiştirmediklerini varsaymamızdı.

Çalışmanın baş yazarı Tracy Bedrosian şöyle söylüyor: “Bir süredir hücrelerin DNA’sının sonradan değişebildiğini bilsek de, bu durumun rastgele bir süreç olmayabileceği tahmin ediliyordu. Bir ihtimal de beyinde yada çevrede bulunan ve bu değişimlerin sıklığını belirleyen etmenler vardır.”

Bu nedenle Bedrosian ve Gage, diğer iki araştırmacıyla beraber, sıçan yavrularındaki bölünen hipokampüs hücrelerinde bulunan ve LINE-1 retrotranspozon isminde olan bir dizinin kendini nasıl kopyalayıp taşıdığını araştırdılar. Yavruların arasında bulunduğu çevrenin, bu gen atlama sürecinde büyük bir değişiklık oluşturup oluşturmadığına özellikle dikkat ettiler.

Araştırmacılar, genç farelerden oluşan örnek için hasım bir çaşama kurmak yerine, iki hafta boyunca bu farelerin annelerinin çocuklarını iyi mi yetiştirdiğini izlediler. Daha sonra bu yavrular, annelerinin çocuklarına iyi mi baktığına, daha tafsilatlı olarak ise onları nasıl temizlediğine, etrafta taşımış olduğuna, emzirdiğine ve nasıl dinlendiğine dayalı olarak gruplara ayrıldılar.

Fare gruplarının hipokampüs hücrelerini analiz eden araştırmacılar, yavruların gördüğü ilgi türü ile LINE-1 kopyası sayısı arasında bariz bir bağlantı bulunduğunu buldular. İlgi ne kadar kötü olmuşsa, gen kendini o kadar fazla kopyalamış ve taşımıştı.İlginç şekilde, araştırmacıların çözümleme etmiş olduğu öteki transpozon türlerinde bu konum meydana gelmemişti. bu nedenle, durumun bu diziye özgü olabileceği düşünüldü.

Araştırmacılar daha yakından yapmış oldukları incelemede, bundan çoğunlukla epigenetik etmenlerin sorumluolduğunu buldular. LINE-1 kopyaları; diğer transpozonlardan farklı olarak, epigenetik düzenleme imzası olan bir metil grubuyla daha az etiketlenmişti.

“Bu keşif, onların da diğer genlerin DNA metilleme kalıplarının değiştiğini gösterdiği çocukluk dikkatsizliğiçalışmalarıyla uyuşuyor. Bu ümit verici bir şey. Çünkü bir mekanizmayı anladığınız vakit, müdahale şekilleri geliştirmeye başlayabilirsiniz.” diyor Gage.

Bu durumun insanlar için tam olarak ne anlam ifade etmiş olduğu, gelecek çalışmaların konusu olacak. ancakşimdilik bu, çocukluğumuzda yaşamış olduğumız vakaların, doğrudan genlerimiz seviyesinde etken olacak kadar güçlü olabileceğinin bir işareti niteliğinde.

İnceleme Science bülteninde yayınlandı.